Γηρίατρος… Ο παιδιατρος της τριτης ηλικιας
Η δημογραφική γήρανση του πληθυσμού είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός τόσο στην Ελλάδα όσο και στις λοιπές ευρωπαϊκές χώρες. Άνθρωποι ηλικίας 70, 80, 90 και 100 ετών αναμένεται να ζήσουν 14,3 , 8,5, 4,5, και 2,5 επιπλέον έτη αντίστοιχα. Στη χώρα μας ο αριθμός ηλικιωμένων ατόμων αναμένεται να ανέλθει στο 24 % του συνολικού πληθυσμού το έτος 2030.
Αυτό το νέο δημογραφικό προφίλ υπαγορεύει την αναγκαιότητα για σύσταση γηριατρικών δομών υγείας με διάφορες μορφές ( γηριατρική εκτίμηση, γηριατρική κλινική η κέντρο αποκατάστασης). Σε αντίθεση με τις χώρες της Ευρώπης και της βόρειας Αμερικής που οι γηριατρικές δομές λειτουργούν τα τελευταία 50 έτη, στην Ελλάδα η γηριατρική βρίσκεται σε εμβρυϊκό στάδιο ανάπτυξης με συνέπεια τις μεγάλες ελλείψεις στην υγειονομική περίθαλψη, κοινωνική προστασία και μέριμνα για τους ηλικιωμένους. Ακολούθως γίνεται μια προσπάθεια προσέγγισης της άγνωστης στο ευρύ κοινό έννοιας της γηριατρικής.
Ποιος είναι ο στόχος της γηριατρικής;
Η γηριατρική έχει ως στόχο την ολιστική θεώρηση του υπερήλικα ασθενούς όπως αυτή διαμορφώνεται από ένα σύνολο σωματικών και ψυχικών αλλαγών που αναπόφευκτα επέρχονται με την πάροδο της ηλικίας. Η μονοδιάστατη υπόσταση μιας ασθένειας σε νεότερη ηλικία αποκτά σε ηλικιωμένους μια πολυδιάστατη οπτική λόγω πολυπαθολογίας, πολυφαρμακίας , έκπτωσης φυσικών αμυνών και υπαγορεύει την αντίστοιχη πολύπλευρη κατανόηση, καταγραφή και αντιμετώπιση του προβλήματος.
” Στόχος της γηριατρικής είναι η διατήρηση της ποιότητας ζωής και της αυτονομίας του ατόμου στο μέγιστο δυνατό “
Αν πλέον δεν είναι δυνατή η επίτευξη της αυτοδυναμίας η παροχή της γηριατρικής φροντίδας συγκεντρώνει τις προσπάθειες της στην απάλυνση του πόνου και τη βέλτιστη διαχείριση των συμπτωμάτων.
Με τι ασχολείται η γηριατρική;
Η γηριατρική ασχολείται με δυο κατηγορίες προβλημάτων. Στην πρώτη κατηγορία περιλαμβάνονται τα κοινά ιατρικά προβλήματα των ενήλικων όπως τα καρδιαγγειακά προβλήματα, η υπερλιπιδαιμία, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, οι διάφοροι καρκίνοι, οι αιματολογικές νόσοι, η νεφρική ανεπάρκεια και οι λοιμώξεις. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τα ειδικά γηριατρικά προβλήματα όπως οι διαταραχές όρασης και ακοής, η άνοια, η κατάθλιψη, η νόσος του parkinson, το οξύ οργανικό ψυχοσύνδρομο, οι διαταραχές ύπνου, οι διαταραχές του εντέρου, η οστεοπόρωση, οι πτώσεις, η πολυφαρμακία, η υποθρεψία, οι κατακλίσεις, οι αναπηρίες και η ακινητοποίηση.
Ποιές είναι οι ενδείξεις παραπομπής σε γηριατρική εκτίμηση
– οξύ παθολογικό πρόβλημα υγείας σε άτομα άνω των 65 ετών με ανάγκη άμεσης διάγνωσης και αντιμετώπισης με η χωρίς νοσηλεία
– προληπτική ετησία/εξαμηνιαία γηριατρική εκτίμηση (check up)
– διερεύνηση ειδικών γηριατρικών προβλημάτων
– διερεύνηση άνοιας ή/ και κατάθλιψης
– γηριατρική εκτίμηση ασθενών εντός του νοσοκομείου
– γηριατρική εκτίμηση λήψης αναισθησίας και ικανότητα διενέργειας εγχειρίσεων ιδίως σε ασθενείς άνω των 80 ετών
– ανασκόπηση φαρμακευτικής αγωγής και αποφυγή πολυφαρμακίας
– ενημέρωση συνοδοί και μελών οικογενείας ανάλογα με τις ανάγκες
– κατά περίπτωση επίσκεψη κατ’ οίκον σε κλινήρεις υπερήλικες ασθενείς
– υποστηρικτική ιατρική φροντίδα σε τελικού σταδίου ασθένειες
Πως επιτυγχάνεται η γηριατρική προσέγγιση
κατά την προσέλευση του ασθενούς στο ειδικό γηριατρικό ιατρειο και μετα την καταγραφη των στοιχειων του καλειται να απαντησει ο ιδιος ή ο συνοδος του σε ένα ερωτηματολόγιο για την κατάσταση της υγείας του και να αποσαφηνιστεί η αιτία επίσκεψης στο γηρίατρο.
Στη συνέχεια ακολουθεί η διενέργεια των ειδικών κλιμάκων
1. Λειτουργική εκτίμηση
2. Εκτίμηση κινητικότητας μέσω δοκιμασιών κινητικότητας, ισορροπίας
3. Διατροφικό ιστορικό και κατάσταση θρέψης ( bmi,mna )
4. Συναισθηματική κατάσταση
5. Διανοητική κατάσταση
6. Κοινωνική κατάσταση και περιβάλλον
Και λεπτομερής καταγραφή της φαρμακευτικής αγωγής
ακολούθως ο γηριατρος προβαίνει στην πλήρη φυσική εξέταση του ασθενούς κατά συστήματα με γνώμονα τα ειδικά γηριατρικά προβλήματα και καταλήγει σε συμπεράσματα κ προτάσεις περαιτέρω αναγκαίας εργαστηριακής και απεικονιστικής διερεύνησης με στόχο τη διάγνωση και πρόταση θεραπείας της υποκείμενης νόσου. Επίσης παρέχει συμβουλές στους συγγενείς και φροντιστές για καλύτερη φροντίδα στο περιβάλλον του ασθενούς, δίνει οδηγίες προς αποφυγή πολυφαρμακίας, εξετάζει την αναγκαιότητα ορθοπεδικών βοηθημάτων , παρέχει αρωγή στη λήψη σημαντικών αποφάσεων για το ηλικιωμένο άτομο . Τέλος ορίζεται επόμενη επίσκεψη ανάλογα την περίπτωση (οξύ γηριατρικο ή παθολογικό πρόβλημα ή ετήσιο check/up) .
Γιατί είναι σημαντική η διερεύνηση του ηλικιωμένου ατόμου από ειδικό γηριατρο
η έλλειψη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης οδηγεί συχνά σε υποθεραπεία των ειδικών γηριατρικών προβλημάτων με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι επιπλοκές τους και οι συνέπειές τους τόσο στην προσωπική υγεία του ατόμου όσο και στα οικονομικά της υγείας (επανεισαγωγές).
Η μειωμένη δραστηριότητα, η συναισθηματική απομόνωση είναι πολλές φορές αποτέλεσμα ενός μη αντιμετωπισμένου γηριατρικού προβλήματος. Ενδεικτικά μπορεί κανείς να αναφέρει την ακράτεια ούρων, την έκπτωση της ακοής, την κατάθλιψη σαν μερικά από τα αίτια κοινωνικής απομόνωσης. Η εύρεση και λύση του υποκείμενου προβλήματος βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ηλικιωμένου και του άμεσου περιβάλλοντος του. Η απώλεια βάρους μπορεί με τη σειρά της να αποτελεί ένδειξη φθίνουσας λειτουργικότητας ή άνοιας ή οδοντιατρικού προβλήματος ή διαταραχών κατάποσης και δυσφαγίας. Σαφής καθίσταται η αναγκαιότητα εκτίμησης του ηλικιωμένου ολιστικά με συνεκτίμηση πολλών παραμέτρων από ειδικό ιατρό που κατέχει γνώση γενικής παθολογίας καθώς και ειδικές γνώσεις σε θέματα φαρμακολογίας , παιδοψυχιατρικής, γηριατρικής φυσικοθεραπείας και αποκατάστασης και γηριατρικής νοσηλευτικής φροντίδας.
Σε τι εξυπηρετεί το γηριατρικό check-up
Το ετήσιο ή εξαμηνιαίο γηριατρικό check-up απευθύνεται σε άτομα 65 ετών και άνω που δεν πάσχουν απο κάποιο οξύ παθολογικό πρόβλημα αλλά επιθυμούν την προληπτική αξιολόγηση, λεπτομερή καταγραφή και στην πορεία του χρόνου τη σύγκριση της φυσικής, λειτουργικής και διανοητικής κατάστασης τους με σκοπό την πρόβλεψη και αποφυγή μελλοντικών προβλημάτων, το σχεδιασμό διατροφής και άσκησης για τη διατήρηση ή βελτίωση της λειτουργικότητάς τους και την διερεύνηση πιθανών αναγκών υποστήριξης.
Στόχος είναι επίσης η δημιουργία και συνεχής εξέλιξη μιας διαπροσωπικής σχέσης του θεράποντα γηριάτρου με τον ασθενή του με πρωταρχικό στόχο την βέλτιστη ιατρική παροχή σε όλη την πορεία του ασθενούς κατά την τρίτη ηλικία. Με γνώση του κοινωνικού, οικογενειακού καθώς και ιατρικού ιστορικού και κατανόηση των αλλαγών που επέρχονται στην τρίτη ηλικία σε πολλούς τομείς ο γηρίατρος προσπαθει να ελαχιστοποιησει τις επιβλαβεις επιδρασεις και να διατηρησει τη λειτουργικοτητα του ατομου μεχρι τα βαθεια γεραματα. (υγιης γηρανση)